Artuklu

180 bin nüfusu Mardin’in merkez ilçesi Artuklu; Kızıltepe, Ömerli, Yeşilli, Savur ve Mazıdağı ilçeleri ile komşudur. Merkezi konumu ile Mardin’in en kalabalık ikinci ilçesidir.

Şehir merkezine 35 km uzaklıktaki ilçe, Diyarbakır il sınırında ve Suriye ülke sınırında bulunmaktadır. Tarih boyunca ev sahipliği yaptığı medeniyetlerden taşıdığı izleri ve özellikle Osmanlı mimarisinin etkileyici örnekleri ile bir açık hava müzesi konumundadır.

Mezopotamya Havzası’nın dağlık bölgelerine uzanan Artuklu, tarihte aynı zamanda İpek Yolu’nun üzerinde yer alması ile de görülmeye değerdir.

Mistik tarihi ve zengin çarşıları ile Artuklu’ya gidildiğinde; Kasımiye Medresesi, Kırklar Kilisesi, Şeyhçabuk Cami, Mardin Müzesi, Latifiye Cami, Ulu Cami, Zinciriye Medresesi, Surur Hanı, Eski PTT Binası, Şehidiye Medresesi Cami, Kentsel Sit Alanı, Sabancı Kent Müzesi, Hatuniye Medresesi, Abbaralar, Deyrulzafaran Manastırı, Dara Antik Kenti ziyaret edilebilir.

Dargeçit

28 bin kişilik nüfusu ile Dargeçit ilçesi, Mardin’de Midyat ilçesi ile komşudur. Aynı zamanda Şırnak, Siirt ve Batman il sınırlarında bulunmaktadır.

Şehir merkezine 105 km uzaklıktaki ilçe, 4. yüzyılda Hristiyanlıkla tanışarak Süryaniler için merkezi bir yaşam alanı olmuştur. Tarih boyunca Müslüman ve Hristiyanların bir arada yaşadıkları bu yerleşim yeri, buradaki Süryanilerin Avrupa’ya göç etmesinin ardından önemli bir nüfus kaybı yaşamıştır.

Doğal yapısı ile dikkat çeken Dargeçit’e gidildiğinde; Dicle Nehri üzerindeki Ilısu Barajı, Tarihi Süryani Çarşısı, Dargeçit Köprüsü, Mor Kuryakos Kilisesi ve diğer Süryani kiliseler ziyaret edilebilir.

Tarihi Süryani Çarşısı, canlı çarşısı ve çeşitli dükkanları ile alışveriş yapmak için uygundur.

Derik

62 bin nüfuslu Derik ilçesi; Kızıltepe ve Mazıdağı ilçeleri ile komşudur. Ayrıca, Diyarbakır ve Şanlıurfa il sınırında bulunmaktadır.

Şehir merkezine 75 km uzaklıktaki ilçe, Kayıhan ailesi tarafından kurulmuş bir köydür. Tarihte Hristiyan ve Ermeni nüfusun ağırlıkta olduğu Derik, Farsçada Kiliseler Diyarı anlamına gelmektedir.

Halhalı cinsi zeytini ile ünlü olan Derik’te yıl boyunca 3500 ton zeytin üretilmektedir. Yerli halk, geçimini büyük ölçüde zeytin üreticiliğinden sağlamaktadır.

Derik, yamaç paraşütü için uygun bir ortama sahiptir. Zeytinpınar’da bulunan tepe, ziyaretçiler tarafından yamaç paraşütü eğitimleri için ziyaret edilmektedir.

Burada gezilecek yerler arasında ise; Kürtük Mağaraları, Dera Sor Kilisesi, Mor Cırcıs Manastırı, Telbısım Harabeleri, Derinsu Mağarası, Gavur Fırını, Rabat Kalesi, Kenco’nun Şatosu, Fıttar Harabeleri, Kral Kızının Tahtı, Sin ve Seydoş Türbesi, Baba Ömer Türbesi ve Su Kaynağı yer almaktadır.

Kızıltepe

260 nüfusu ile Mardin’in en kalabalık ilçesi Kızıltepe; Artuklu, Mazıdağı ve Derik ilçeleri ile komşudur. Şanlıurfa il sınırında ve Suriye sınırında bulunmaktadır.

Şehir merkezine 25 km uzaklıktaki Kızıltepe; Artuklular döneminde önemli bir ticaret merkezi olarak gelişmiştir. Daha sonra Eyyubiler ve Osmanlılar tarafından ele geçirilen bölge, uzun yıllar boyunca Dunaysır ismiyle anıldıktan sonra, 1930’lu yıllarda Koçhisar ve daha sonra Kızıltepe isimlerini almıştır.

Tarihte farklı medeniyetlere ev sahipliği yapan ilçeye gidildiğinde; Dunaysır Ulu Cami, Dunaysır Köprüsü, Harzem Taceddin Mesud Medresesi, Şahkulu Kümbeti ziyaret edilebilir.

Mazıdağı

37 bin nüfuslu Mazıdağı ilçesi Savur, Artuklu, Kızıltepe ve Derik ilçeleri ile komşudur ve Diyarbakır il sınırında bulunmaktadır.

Şehir merkezine 55 km uzaklıktaki ilçe, Bizans İmparatorluğu’na kadar giden uzun bir tarihe sahiptir. Tarihte Şam ve Diyarbakır arasındaki bir kervan yolu üzerinde bulunan Mazıdağı ilçesi, adını mazı ağaçları ile kaplı dağlarından almaktadır.

Mazıdağı’na gidildiğinde Dermetinan Kalesi, Sultan Şeyhmus Türbesi, Pir Hattap Türbesi, Zarzavan Kalesi ziyaret edilebilir. Ömürlü Köyü ve Yüce Köyü’de tarihi yapıları ile görülmeye değerdir.

Midyat

117 bin kişilik nüfusu ile Mardin’in en kalabalık ilçelerinden biri olan Midyat, yüzölçümü bakımından da şehrin en büyük ilçelerinden biridir.

Bir tarih, kültür ve din merkezi olarak Mardin’in turistik ilçelerinden biri olan Midyat, Süryani halkı için de önemli bir yerleşim yeridir.

M.Ö 2000’li yıllara kadar uzanan tarihi ve Yukarı Mezopotamya’daki konumu ile ilçe, binlerce yıllık bir geleneğin ürünü olan telkârisi ve şarabı ile ünlüdür. Gümüşlerin işlenerek takı, vazo, çerçeve, tütün kutusu ve pek çok objeye dönüştürüldüğü telkâri, Midyat’ın merkezinde bulunan çarşılarda bulunabilir. Midyat’ın ünlü Süryani şarabı da Kuyumcular Çarşısı’nın içindeki dükkanlardan satın alınabilir.

İslam ve Hristiyan eserlerinin bir arada günümüze kadar ulaştığı Midyat’a gidildiğinde; Cevat Paşa Cami, Ulu Cami, Melle Cami, Gelüşke Hanı, Devlet Konuk Evi, Midyat Kent Müzesi, İzozoel Kilisesi, Midyat Mağaraları, Mort Şmuni Kilisesi, Mor Barsavmo Kilisesi, Mor Şarbel Kilisesi, Mor Gabriel Manastırı, Anıtlı Köyü, İzbırakan Köyü, Meryem Ana Manastırı, Tur Abdin Bölgesi, Mor Yakup Manastırı, Mor Abrohom Manastırı, Habsus Köyü ziyaret edilebilir.

Midyat’a bağlı bir Süryani Köyü olan Kafro Köyü’nün ünlü pizzacısına da mutlaka gidilmesi önerilir.

Nusaybin

111 bin nüfuslu Nusaybin, Mardin’in kalabalık ilçelerinden biridir. Suriye sınırında ve Şırnak il sınırında bulunan ilçe, Mardin’de Midyat, Ömerli ve Artuklu ilçeleri ile komşudur.

Şehir merkezine 60 km uzaklıktaki Nusaybin, M.Ö 3000’li yıllara kadar uzanan tarihi ile oldukça etkileyici bir yerdir.

Sümer İmparatorluğu, Babiller, Robalılar, Asurlular ve daha pek çok farklı medeniyetin izlerini taşıyan ilçe, dini ve turistik cazibe merkezleri ile özellikle tarih meraklıları için gezilmesi gereken bir yerdir.

Nusaybin’e gidildiğinde; Mor Yakup Kilisesi, Zeynel Abidin Cami ve Türbesi, Haytam Kalesi, Yeni Kale, Üzüm Suyu Kanalı, Mor Abraham Manastırı, Gırnavaz Höyük, Şirvan Kalesi, Hafemtay Kalesi, Kışla, Harabbaba Köyü, Mor Eşa’Yo Kilisesi, Mor Malke Manastırı, Mor Evgin Manastırı, Mardin Kalesi, Aznavur Kalesi ziyaret edilebilir.

Ömerli

15 bin nüfuslu Ömerli; Mardin’de Midyat, Artuklu, Nusaybin, Yeşilli ve Savur ilçeleri ile komşu merkezi bir ilçedir. Cumhuriyetin ilanına kadar Savur ilçesine bağlı olan Ömerli, 1950’li yıllarda ilçe statüsüne kavuşmuştur.

Şehir merkezine 40 km uzaklıktaki ilçe, çok uzun yıllardır Süryanilerin yerleşim yeri olmuştur. Süryanice ismi Mazharte’dir.

Ömerli’ye gidildiğinde tarihi ve dini mekanlar ziyaret edilebilir. Bunlar arasında; Mor Cercis Manstırı, Beşikkaya Harabeleri yer almaktadır.

Savur

26 bin nüfuslu Savur ilçesi; Ömerli, Midyat, Artuklu, Yeşilli ilçeleri ile komşudur. Aynı zamanda, Batman ve Diyarbakır il sınırında bulunmaktadır.

Şehir merkezine 50 km uzaklıktaki Savur, 1. yüzyıldan beri Hristiyanlığın önemli bir merkezi olmuştur. İçinden Savur Çayı’nın geçtiği ilçe, kavak ağaçları ile de ünlüdür.

Mardin kalesinden bile daha eski bir tarihte inşa edilen Savur kalesi, ilçenin görülmesi gereken tarihi yapılarının başında gelmektedir.

Gezilecek yerler arasında ayrıca; Abdullah Bey Konağı, Dereiçi Köyü, Mor Yuhanun Kilisesi, Başkavak Köprüsü, Hisarkaya Köyü Köprüsü ve Hacı Ahmet Ağa Köprüsü yer almaktadır.

Yeşilli

14 bin nüfusu ile Yeşilli, yüzölçümü bakımından Mardin’in en küçük ilçesidir. Ömerli, Artuklu ve Savur ilçeleri ile komşudur.

Şehir merkezine 10 km uzaklıktaki ilçe, Mardin’de mesire yerleri ile ünlü bir yerleşim yeridir. Bahçe içindeki kasırların bulunduğu Yeşilli, aynı zamanda kirazı ile de ünlüdür.

Yeşil alanların ağırlıkta olduğu Yeşilli ilçesinde, görülmeye değer tarihi ve dini yapılar da mevcuttur. Bunlar arasında; Mor Yakup Kilisesi ve Mor Kuryakos Kilisesi yer almaktadır. Sulak bahçeler ve bağlar ile çevrili Bülbül Köyü de görülmeye değerdir.